Problemen raken pleeggezinnen

Door een gebrek aan jeugdbeschermers krijgen pleeggezinnen niet de steun en hulp die ze nodig hebben bij de zorg voor een pleegkind. Er is onvoldoende tijd en ruimte voor goede begeleiding van pleeggezinnen. Ook voelen pleegouders zich niet gehoord. Samenwerkingen tussen pleegouders en jeugdbeschermers – en ouders en pleegzorgbegeleiders – komen daardoor niet van de grond en verlopen moeizaam. Dat gaat ten koste van de zorg voor een pleegkind. 

De problemen zorgen er ook voor dat sommige pleegouders zijn gaan twijfelen over de zorgvuldigheid van beslissingen over uithuisplaatsingen. Uit onderzoek dat we eerder dit jaar deden, blijkt dat pleegouders zich afvragen: doe ik wel het goede als pleegouder, is er genoeg gedaan om een kind en het gezin te helpen en een uithuisplaatsing te voorkomen? Dat steekt en het schaadt het vertrouwen van pleegouders in de overheid en het jeugdzorgsysteem.

Ook gebeurt het steeds vaker dat mensen die een rol hebben in de jeugdhulp, waaronder pleeggezinnen, in een kwaad daglicht worden gesteld. We schreven daarom al eerder dat pleeggezinnen steun verdienen voor hun hulp aan uit huis geplaatste kinderen. Het gebrek aan vertrouwen in de overheid en het negatieve beeld van het jeugdzorgsysteem zorgt er ook voor dat het moeilijker is om nieuwe pleegouders te vinden, terwijl het tekort aan pleegouders nog steeds groot is.

Kwaliteit van hulp niet gegarandeerd

In het onderzoek van de Universiteit Leiden, dat werd uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid, is de Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen geëvalueerd. De onderzoekers concluderen dat de jeugdbescherming de kwaliteit van hulp niet kan garanderen. Daardoor brengt een ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing nu soms meer schade toe dan dat het hulp en bescherming biedt. Dat komt onder meer door te weinig opvangplaatsen, te weinig jeugdbeschermers en wachtlijsten voor jeugdhulp. 

In het rapport staan aanbevelingen om kinderen en hun ouders beter te beschermen, zoals een advocaat bij een uithuisplaatsing en het opstellen van een plan voor omgang met ouders. Ook moeten kinderen beter gehoord worden en moet hun mening meetellen bij het nemen van een besluit. De onderzoekers schrijven dat die aanbevelingen pas werken als uitvoeringsproblemen in de jeugdbeschermingsketen zijn opgelost.

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie van Justitie en Veiligheid schrijven in een brief aan minister Weerwind van Rechtsbescherming en staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid, welzijn en sport dat zij onmiddellijk moeten beginnen met een crisisaanpak van de jeugdbescherming. Al in 2019 stelden de inspecties vast dat de overheid onvoldoende verantwoordelijkheid neemt en de situatie is onverminderd slecht: het duurt nog steeds te lang voordat kinderen de juiste hulp krijgen.  

Reactie minister Weerwind

Minister Weerwind van Rechtsbescherming gaf aan dat kinderen en ouders juridische steun moeten krijgen bij een (dreigende) uithuisplaatsing en dat de druk bij de jeugdbescherming “die piept en kraakt” verlicht moet worden. Daarvoor komt geld beschikbaar voor personeel en het verminderen van administratieve druk. Op 15 september debatteert de Tweede Kamer over de problemen in de jeugdbeschermingsketen.

Update 16 september: het kabinet trekt 40 miljoen euro uit om de problemen in de jeugdbescherming aan te pakken en verwacht dat gemeenten eenzelfde bedrag beschikbaar stellen. Dat schrijven minister Weerwind en staatssecretaris Van Ooijen (Volksgezondheid, welzijn en sport) aan de Tweede Kamer. Jeugdzorg Nederland noemt dit onvoldoende en mist de urgentie bij de uitwerking van concrete maatregelen. Ook de Tweede Kamer mist deze urgentie, bleek in een Kamerdebat over de jeugdbescherming op 15 september. De Tweede Kamer geeft het kabinet zes weken om met betere voorstellen te komen om de problemen aan te pakken.