In 43 dialogen onderzochten pleegouders, ouders, pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers samen wat nodig is om goed samen te werken, welke taken en verantwoordelijkheden iemand heeft en waarom iemand bepaalde keuzes maakt. Jolanda vertelt: “Professionals waren heel nieuwsgierig naar de verhalen van pleegouders. Ik heb ook nieuwe dingen gehoord van professionals. Het gaf het inzicht: ‘O, werkt dit zo bij jullie op kantoor?’ Een kijkje in de keuken zorgt voor begrip voor andermans rol.”

“Eén van de dingen die ik leerde, was wat er allemaal op het bordje ligt van een jeugdbeschermer. Als ik het verhaal hoor over een crisisuithuisplaatsing en wat daar allemaal bij komt kijken, dan snap ik dat ik soms twee dagen moet wachten op een antwoord. Soms ben je heel druk met je eigen nood en met een minicrisis; je vindt jezelf het allerbelangrijkst. Dan is het moeilijk om te accepteren dat je moet wachten. Nu heb ik een beeld bij de drukte waar een gezinsvoogd het over heeft, dat maakt het wachten makkelijker.”

In de dialogen werd de methodiek van Het Appelboompje van ‘Zo zorg ik’ gebruikt. Vijf bladeren van Het Appelboompje staan voor de randvoorwaarden voor een goede dialoog: gelijkwaardigheid, oprechte nieuwsgierigheid, praten met elkaar in plaats van over elkaar, het faciliteren van luisteren en het stimuleren van eigen regie. Jolanda: “In de dialoog was het in het begin wennen aan de methodiek. Je reageert niet op elkaar, maar bent om de beurt aan het woord – en dat voelde best oncomfortabel. Je wacht tot jij aan de beurt bent, dat dwingt je om naar elkaar te luisteren. Ondertussen gebeurt er een hoop met het verhaal dat jij in je hoofd hebt, want je denkt daarover na en je hoeft niet over een reactie op het verhaal van iemand anders na te denken. Je kunt het verhaal van de ander ontvangen en jouw eigen verhaal mag je uitdelen.”

Gelijkwaardigheid door je verhaal te delen

Omdat je om de beurt aan het woord bent en niet direct reageert op elkaar, ontstaat in de dialoog ruimte om te bepalen wat jij wilt vertellen. Ruimte die er volgens Jolanda op andere momenten niet altijd is: “Ik zou veel vaker m’n verhaal kwijt willen en gehoord willen worden. Je krijgt als pleegouder niet altijd de erkenning en het begrip dat je zou willen. De samenwerking met professionals is aan tijd gebonden en daarom bespreek ik vaak alleen highlights. Er is altijd een onderwerp of een agenda en het gaat altijd over actiepunten en regeldingen. Er is weinig tijd om een verhaal te delen, te vertellen wat iets met me doet en wat het voor mijn gezin betekent. Mijn pleegzorgbegeleider zegt altijd: ‘Je mag bellen als er wat is’, maar wanneer is er wat? Ik weet dat iedereen het druk heeft. Even bellen voelt nutteloos en daarom pak ik die ruimte niet. De vraag ‘wat houdt je bezig?’ moet vaker op de agenda.”

“Het delen van jouw verhaal en ervaringen geeft meer kleur aan een pleegzorgplaatsing. Als je het plaatje inkleurt met de mooie én minder mooie dingen – en ja, dat maakt je kwetsbaar en het is soms eng – geef je de samenwerking meer diepgang. Daar zit tegelijkertijd iets scheefs in, want een professional zal niet zeggen: ik had ruzie met m’n man en mijn kinderen zijn dwars. Dat doe je als pleegouder wel. Je deelt hoe je opvoedt en je emoties reguleert, daarmee geef je een persoonlijk inkijkje in je gezin. Je deelt heel veel en dat is niet wederkerig. Die scheve verhouding vraagt fijngevoeligheid van professionals. Het helpt als ze laten zien en horen dat ze begrip hebben voor de situatie. Laatst belde bijvoorbeeld de orthopedagoog een dag na een online meeting om terug te komen op het gesprek door te vragen: ‘Ik zag dat het je heel veel deed, hoe is het nu?’ Dat kan heel veel goed doen.”

Naast gelegenheid om in de dialoog je verhaal te vertellen, kwamen ook praktische tips voorbij. Jolanda: “Het gebeurt regelmatig dat de voogd het één wil en de pleegzorgbegeleider het ander. In de dialoog zei iemand: ‘Maak een appgroepje waar ze beiden inzitten.’ Dat heb ik gedaan. Zo zien ze ook elkaars reacties en zit ik er niet tussenin. Als ik behoefte heb om een verhaal te delen, dan doe ik dat in die appgroep. Ik deel wat meer alledaagse dingen. Zo hoef je niet te wachten op een nieuwe afspraak of vergadermoment, maar kun je direct dingen delen als je bijvoorbeeld een zware nacht achter de rug hebt. Daar hoeven de voogd en pleegzorgbegeleider niet altijd op te reageren, maar zo zijn ze wel op de hoogte van het wel en wee. Als ze weten hoe de vlag erbij hangt, kunnen ze er ook op terugkomen.”

Ouders

Voor veel deelnemers aan de dialogen zorgden de verhalen van ouders voor nieuwe inzichten. Jolanda: “Professionals gaven aan dat ze niet beseft hadden hoe het voor ouders is als een kind uit huis geplaatst wordt. Verhalen over boosheid en verdriet, maar ook over het verlies dat je ervaart door kleine dingen als een broodtrommel die je uit de vaatwasser haalt als je kind net uit huis geplaatst is, raakten mij ook. Die verhalen vertellen, van hart tot hart en van mens tot mens, dat doet iets. Het zorgt voor begrip voor de houding en acties van de ander. Ik ben ook moeder, ik kan me voorstellen hoe het is als je kinderen niet thuis wonen. Ik word gek van de gedachte alleen al. Ik zou ook vechten als een leeuw voor mijn kinderen. Door meevoelen en mens-zijn zorg je voor een andere samenwerking.”

Beter samenwerken doe je door met elkaar in gesprek te gaan, naar elkaar te luisteren en te kijken naar de mogelijkheden. Die mogelijkheden zitten soms in iets kleins, vertelt Jolanda: “Het helpt als je praat over wat een ouder wil of wat een kind nodig heeft van zijn of haar ouders en daarbij verder kijkt dan de omgangsregeling. Een voorbeeld: de vader van mijn pleegdochter Marije wil soms graag videobellen. Dat heb ik heel lang geweigerd want het is geen onderdeel van de omgangsregeling. Totdat Marije het ook wilde. Het levert hun heel veel op om elkaar even te zien en te grappen en grollen, wie ben ik om te beslissen dat het niet kan? Het is niet de afspraak, maar het is ook niet verboden. Je kunt bij een vraag verzuchten: daar heb je vader weer. Je kunt ook denken: weet je wat, over een half uur komt het uit, dat doen we even. Dan zie ik twee blije mensen. Beperkingen hebben we ook maar bedacht met z’n allen. Kijk naar wat wel kan, dat levert veel op!”

Trek je stoute schoenen aan

De dialogen gaven Jolanda ook inzichten die in andere situaties van pas komen: “De dialoog zette me aan het denken: je verhaal vertellen brengt balans in wat je geeft en wat je krijgt als pleegouder, want hierdoor word je gezien en gehoord. Ik heb mijn verhaal ook gedeeld met de wethouder. Trek je stoute schoenen aan, stap naar de wethouder Jeugd en deel je verhaal. Zo kun je ook aan de bel trekken om te laten weten dat iets niet functioneert. Als ik gehoord wil worden, moet ik ook mijn verhaal delen.”

Project 'Samenwerken binnen pleegzorg'

In het project 'Samenwerken binnen pleegzorg' onderzochten pleegouders, ouders, pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers hoe samenwerkingen rondom een pleegkind kunnen verbeteren. De inzichten en opbrengsten die dat opleverde, delen we in de podcasts, adviezen en verhalen.

Adviezen voor betere samenwerkingen

In de dialogen kwamen vijf thema’s telkens terug: onduidelijkheid over de rol- en taakverdeling van pleegzorgbegeleiders en jeugdbeschermers, verwachtingsmanagement, transparantie, de positie van pleegouders en de positie van ouders in de samenwerking. Op basis van de input van de verschillende deelnemers geven we adviezen over deze vijf thema’s om beter samen te werken.

➡️ Lees hier de analyse en adviezen

Samen op reis binnen pleegzorg

Het reisverhaal ‘Samen op reis binnen pleegzorg’ vertelt over de reis die een pleegkind maakt vanaf een uithuisplaatsing tot de terugplaatsing of zelfstandigheid, samen met alle personen die daarbij betrokken zijn. Hoe ervaart iedereen zijn rol binnen die reis en hoe leg je de reis samen goed af? Het reisverhaal geeft inzicht en verdieping in de verschillende posities en bevat tips om samen op de eindbestemming te komen.

➡️ Lees hier het reisverhaal

Factoren samenwerking

Stefanie Abrahamse van het Nederlands Jeugdinstituut deed mee aan een aantal dialogen. Ze schrijft in een blog dat in positieve en negatieve ervaringen die deelnemers in de dialogen deelden, een aantal thema’s telkens terugkomt: gelijkwaardigheid, communicatie, vertrouwen en een goede start. Ze legt uit hoe deze factoren kunnen helpen om beter samen te werken en hoe deze zelfde factoren een goede samenwerking kunnen belemmeren.

➡️ Lees hier de blog

Podcast Pleegzorgdialogen

In vijf podcasts delen een pleegouder, ouder, jeugdbeschermer en pleegzorgbegeleider hun ervaring met samenwerken en gaan hierover in gesprek met de andere deelnemers. Wat leren ze van elkaar en hoe draagt dit bij aan betere samenwerkingen rondom een pleegkind? In de laatste aflevering blikken we terug op het project 'Samenwerken binnen pleegzorg': wat is ons bijgebleven en wat nemen we mee uit dialogen?

➡️ Luister de afleveringen hier of in je favoriete podcast-app

BIJ ONS - thuis in een gezin

Dit verhaal verscheen eerder in BIJ ONS. Dit magazine verschijnt twee keer per jaar en staat boordevol met verhalen, achtergronden, interviews en columns over pleegzorg. Je leest het magazine hier:

MAGAZINE BIJ ONS

Wil je de nieuwe BIJ ONS in je mail ontvangen zodra er een nieuw magazine verschijnt? Neem gratis een abonnement door je hier in te schrijven: 

ABONNEREN