Positief is dat er nu een agenda is die een leidraad biedt om de problemen in de jeugdzorg aan te pakken en dat de betrokken partijen achter de inhoud van de agenda staan. Geld blijft daarbij een issue, maar inhoudelijk is er een richting. Het voorkomen van uithuisplaatsingen is daarin een prima uitgangspunt: het versterken van de ‘voorkant’ en van preventie ter voorkoming van uithuisplaatsingen door stevige lokale teams in te richten, is ook een goed idee – al is het de vraag welke rol die teams concreet gaan spelen voor pleeggezinnen. Om jeugdhulp aan de voorkant goed te organiseren, is ook versterking van de jeugdbescherming nodig, iets dat weer in andere plannen wordt aangepakt.  

Versterking van het midden van het spectrum

In de Hervormingsagenda mist wel iets dat volgens ons belangrijk is. De agenda draait aan verschillende knoppen in het jeugdzorgsysteem en aanpassingen van bepaalde delen van het systeem hebben automatisch effect op andere delen. Nu echt inzetten op preventie en het voorkomen van uithuisplaatsing aan de ene kant van het spectrum en afbouwen van residentiële zorg (dus in instellingen, leefgroepen, enzovoorts) aan de andere kant van het spectrum, heeft gevolgen voor ‘het midden’ van het systeem. Dit midden is waar pleeggezinnen een belangrijke rol spelen omdat zij nu de opvoeding van bijna 50% van kinderen die niet thuis kunnen wonen op zich nemen. Deze maatschappelijke oplossing blijft een van de uitgangspunten van de Jeugdwet, maar de Hervormingsagenda zegt hier niets over.  

De Hervormingsagenda heeft meer aandacht voor het afbouwen van residentiële hulp dan voor het versterken van de alternatieven voor deze hulp. Het is niet ondenkbaar dat de problematiek van kinderen toeneemt als zij ondanks de inzet van preventieve hulp niet thuis kunnen blijven wonen. Als residentiële zorg dan niet beschikbaar is of niet de voorkeur heeft, is het versterken van alternatieven nodig: bijvoorbeeld pleeggezinnen, gezinshuizen en andere gezinsvormen of kleinschalige opvang.  

Deze alternatieven versterken, betekent dat we moeten nadenken over welke aanpassingen dit vraagt van de inrichting van bijvoorbeeld pleegzorg. Of dat gaat om kleine aanpassingen of grootschalige hervormingen weten we nog niet. Daarover moeten alle betrokken partijen samen nadenken en het agenderen van dit vraagstuk in de Hervormingsagenda is dan ook logisch en nodig. Zonder aandacht voor (de toekomst van) pleegzorg en andere gezinsvormen ontstaat een gat in de jeugdhulp voor kinderen die niet meer thuis kunnen wonen. 

Beroeps-, branche- en cliëntenorganisaties die bij de totstandkoming aan tafel zaten met het ministerie van VWS en vertegenwoordigers van gemeenten, krijgen nog de gelegenheid om hun achterban te raadplegen en vervolgens te reageren en in te stemmen met de Hervormingsagenda. Pleeggezinnen zaten bij de totstandkoming van de agenda niet aan tafel en zijn niet gevraagd om een reactie. Daarom willen we via deze weg reageren op de concept-Hervormingsagenda. De komende tijd zullen we de noodzaak van het versterken van pleeggezinnen en andere alternatieven voor residentiële hulp onder de aandacht brengen bij de betrokken partijen.

De concept-Hervormingsagenda kun je hier lezen. Het is de bedoeling de Hervormingsagenda Jeugd voor de zomer definitief vast te stellen. 

Peter van der Loo is directeur-bestuurder van de NVP. Wil je reageren of heb je een vraag? Neem dan contact op via pvanderloo@denvp.nl.